Alp Disiplini Ayakkabı Seçimi

KAYAK AYAKKABISI (Alp Disiplini) NASIL SEÇİLİR? 

Kayak malzemeleri seçiminde kuşkusuz en çok dikkat edilmesi gereken malzeme kayak ayakkabısıdır. Kayak düzeyinize ve ayağınıza uygun bir ayakkabı seçiminin önemini ne kadar çok vurgulasak azdır. Ayağınıza uygun bir ayakkabı, vücudunuzdan kayaklara enerjini iletişiminizi verimli ve rahat bir şekilde gerçekleştirecek, performansınızı artıracaktır.

Ayakkabı seçimi için en güzel yol kendinizi ayakkabı seçimi konusunda bilgilendirmek ve eğitilmiş personeli bulunan itibarlı bir kayak mağazasına uğramaktır. Ülkemizde bu konuda eğitilmiş personeli bulunan kayak mağazası bulmak oldukça güçtür. Bu yüzden konuyla ilgili sizin bildikleriniz daha fazla önem kazanmaktadır.

Kayak Düzeyiniz
Ayakkabı seçiminize öncelikle kayak düzeyinizi belirleyerek başlayın. Bunun için aşağıdaki kategorileri inceleyebilirsiniz. Bir satış yetkilisi ile görüşüyorsanız kayak düzeyinizi doğru tarif edin, az veya çok tarif etmeyin. Yeni başlayan, orta düzey ve ileri düzey/yarışçılar için değişik kayak ayakkabıları vardır.

• Yeni Başlayan (Tip I): Düşük eğimli pistlerde yavaş kaymayı tercih eden kayakçılar. Tip 1 kayakçıların ayakkabıları esnek, rahat ve daha hoşgörülüdür.
• Orta Düzey (Tip II): Temel kayak yeteneklerine sahip, ileri düzey (siyah) pistler dışında bir çok arazi ve kar koşullarında oldukça kontrollü olan ve tam kontrollü olma yolunda gelişmekte olan kayakçılar. Tip 2 kayakçılar; yüksek hız, carving dönüşler, bombeli pistler ve daha zor arazi koşullarında başarılı olabilmek için daha fazla tepki veren ayakkabılara ihtiyaç duyarlar.
• İleri düzey (Tip III): Buzlu, dik, bol kar, parçalı ve benzeri her tür koşulda, ileri düzey (siyah) pistlerde, ve yüksek hızlarda kontrollü kayabilen kayakçılar ve yarışçılar. Tip 3 kayakçıların ayakkabıları bütün ayakkabılar içerisinde duyarlılığı, hassasiyeti, tepki ve kontrolü en yüksek olan ayakkabılardır. Genel amaçlı dağın her yerinde kaymak için rahatsız edecek kadar sert olabilirler.

Kayak Ayakkabısı Çeşitleri 
Temelde 3 çeşit kayak ayakkabısı vardır:

En yaygın olanı önden girişli ayakkabılardır. Geleneksel ayakkabılar ve botlar gibi önden açılırlar fakat klipsleri vardır. Her seviyede kayakçı için değişik stillerde yapılmışlardır. Orta ve ileri düzey kayakçıların ayakkabıları genellikle bu çeşittir.

Ortadan girişli ayakkabılar kolay giriş, çıkış ve yürüme için hem ön hem de arkadan açılırlar.

Arkadan girişli ayakkabılar arkadan açılırlar, rahatlık ve kullanım kolaylığı için tasarlanmışlardır. Kayak endüstrisi önden girişli ayakkabıların ayağa uyumu ve rahatını geliştirdiği için arkadan girişli ayakkabılara eskisi kadar sık rastlanmamaktadır.

Kayak Ayakkabısını Oluşturan Elemanlar
Kayak ayakkabısı dış ve iç ayakkabıdan oluşur. Birlikte çalışarak destek ve yastık görevini yerine getirirler.

Dış ayakkabı (kabuk): Kullanım amacına göre sert plastik kabuk değişik düzeylerde destek sunar. Daha yumuşak plastikler kolay bükülür ve daha hoş görülüdür, bunun yanında sert plastikler daha katıdır fakat ayakkabılara daha fazla duyarlılık ve hassasiyet verir. Ayakkabı ne kadar katı ve bükülmez ise kayağınızın iç kenarına o kadar kuvvet aktarabilirsiniz.

Yumuşak dış ayakkabılar kolayca bükülebilirler fakat kayakçıyı düzgün duruş pozisyonunda tutabilecek kadar sağlamdırlar. Temelde rahat ve hoşgörülü bir kayış için tasarlanmışlardır. Orta sertlikteki dış ayakkabılar her tür arazi için tasarlanmıştır. Rahat ve hoşgörülü, fakat yumuşak ayakkabılardan daha serttir. Yeni başlayanlar ve bombe kayakçıları arasında popülerdir. Sert dış ayakkabılar yarış dış ayakkabılarının performans avantajına sahiptir fakat biraz daha hoşgörülüdür. Agresif ve orta düzey kayakçılar bu stili tercih ederler. Çok sert ayakkabılar yarışçılar ve diğer çok ileri düzey kayakçılar için kenar tutuş ve dönüş hassasiyetini en iyi şekilde sağlamak için tasarlanmıştır.

İç ayakkabı: İç ayakkabı yumuşak köpükten yapılmıştır ve dış ayakkabıdan ayrılabilir. Ayak ısısını ve nem dengesini ayarlamaya yardımcı olur. Kısa bir kullanımdan sonra ayağa göre şekil alır.

Ayakkabı Numaraları
Çoğu kayak ayakkabısı "mondo" numalara sahiptir. Mondo, santimetre cinsinden iç ayakkabının içinin uzunluğudur.

Mondo'nun Avrupa Numaralara Dönüşüm Tablosu

Mondo	21,4	22,4	22,9	23,8	24,9	25,7	26,6	27,6	28,3	29,3	30,1
Avrupa	34	35,3	36,75	38	39,25	40,5	42	43,25	44,6	46	47,25

Ayakkabı Denerken
Ayaklar gün boyunca hafifçe şişer, bu yüzden ayakkabı denemek için ayağınızın en büyük olduğu öğleden sonra veya akşam gibi zamanları tercih edin.

Ayakkabıları kayak yaparken kullanacağınız çoraplar ile deneyin. Yeni çorap almayı düşünürseniz pamuklu çorapların nemi emerek ayağı üşütebileceğini unutmayın. Maksimum sıcaklık için ince, sentetik veya yün karışımı, kalf-üstü boy çoraplar giyin. Çok kalın çoraplardan da uzak durun çünkü bu çoraplar ayakkabı içinde fazla yer kaplar ve iyi bir uyumu engeller.

Önce uygun bir dış ayakkabı belirlenmelidir. Bunun için iç ayakkabıyı dış ayakkabı içerisinden çıkartın. Ayağınızı dış ayakkabının içine sokun ve gidebileceği kadar öne kaydırın. Topuğunuz ile ayakkabının arkası arasında 1-2 parmak sıkıştırabilecek kadar yer kalmalıdır.

Daha sonra sırasıyla iç ayakkabıyı, ve iç ve dış ayakkabıyı birlikte deneyin. Ayak parmaklarınız iç ayakkabının burnuna hafifçe dokunacak kadar yaklaşmalı, sıkışmamalı, dönmemeli ve acı olmamalıdır. Ayakkabının ayağa iyi oturduğu hissedilmelidir çünkü iç ayakkabı zamanla sıkışarak yarım numara kadar büyür. Tabanlarınız yere parelel durumda dizlerinizi bükerken topuklarınız yerinde kalmalı, ayak parmaklarınızı kımıldatabilmelisiniz. İki ayağın numaraları birbirinden farklı olabileceğinden doğru ayarı bulmak bir kaç kez denemeniz gerekebilir.

Ayakkabılar ayağınızda yaklaşık 20 dakika yürüyün ve ayakta durun, arada bir dizlerinizi öne bükün. Ayakkabıyı her yerde sıkı hissetmelisiniz, fakat basınç noktaları veya ayağınızın uyuştuğu bölgeler oluşmamalıdır.

Kutusundan çıkan yeni bir ayakkabının bir takım ayarlar yapılmadan tam olarak ayağa uyduğu nadirdir. Eğitimli bir ayakkabı teknisyeni ayakkabıyı ayağınıza adapte ederek problemlerin çoğunu çözebilir.

• Ayak parmakları için daha fazla yer açmak için ısı tabancasıyla dış ayakkabı yumuşatılıp şekil verilebilir.
• Köpük düzleştirilebilir.
• Taban veya topuk takozu yerleştirilerek topuk yükseltilebilir.
• Topukta köpük destekler kullanılabilir, veya iç ayakkabı esnetilerek veya döğülerek ayağa uyum sağlanabilir.
• Ayağa özel şekillendirilen ayakkabı tabanlarından kullanılabilir. İster uzman doktor yapımı tabanlar, ister mağazada hazırlanan veya kendi başınıza hazırlayabileceğiniz tabanlar olsun bir çok kayakçı ayağa uyum ve desteği artırmak için özel yapım taban kullanmayı tercih eder. 
• Ayağa özel şekillendirilen iç ayakkabısı bulunan ayakkabılar kullanılabilir.

Diğer Özel Uyum Seçenekleri

Bayan Kayak Ayakkabıları
Eğer bayansanız, bayanlara özel tasarlanmış ayakkabıları deneyin. Bayanların kalfları erkeklerinkinden daha değişik şekle sahiptir-daha kısa, daha büyük ve bacakta daha aşağıdadır. Bayan ayakkabılarının bilekten yukarı olan bölümü (konçu) bu farklar dikkate alınarak tasarlanmıştır. Bunun yanında bayanların topukları erkeklerinkinden daha dardır ve üreticiler genellikle bunu da dikkate alır.

Genel olarak bayanlar erkeklerinkine göre daha aşağıda ve arkada ağırlık merkezine sahiptir, bu yüzden kayaklar üzerinde dengelerini sağlamak için öne eğilmelidirler. Bazı bayan ayakkabı modellerinde topuklar kalçayı öne getirerek daha iyi denge sağlamak için yükseltilmiştir. Diğer ayakkabılarda ayakkabı tabanının altına topuk takozları yerleştirilerek aynı etki elde edilebilir.

Konç Ayarları
Bazı ayakkabılarda ayakkabının konçunu (bilekten yukarı olan bölümünü) aşağıdaki gibi çeşitli şekillerde ayarlamak mümkündür.

Konç ön/arka eğim (şaft açısı) ayarı: Bu ayar doğal kayakçı duruşunda yapılmalıdır. Arkaya oturarak kayanların bu problemi doğru şaft açısı ayarı ile büyük ölçüde veya tümüyle ortadan kalkar.

Konç bükülme sertliği ayarı: Kayakçının kayak düzeyi ve gücü arttıkça gerekli sertlik ayarı da artar. "En üst model" ayakkabı almak isteyen çoğu kayakçı yanlışlıkla kendileri için fazla sert ayakkabı alırlar. Üst model ayakkabılar agresif, atletik, ileri düzey kayakçılar için tasarlanmıştır. Yeni başlayan ve orta düzey kayakçılar için uygun değildir.

Konç sol/sağ eğim ayarı: Ne yazık ki yaygın bir biçimde bu ayar ile "canting" ayarı eş anlamlı kullanılmaktadır. Gerçekte konç ayarı ile ancak belirli bir ayak ve bacak şekline sahip az sayıda kayakçı için (kayakçıların %10-20'si) "canting" ayarı yapılabilir. Çoğu kayakçı için konç ayarının doğru kullanımı, konçun bacağın kavisine uydurulmasıdır. Bacaklarında dışa doğru eğrilik (kavis) bulunanlar için konçlarını dışarı doğru, içeri doğru eğrilik bulunanlar da konçlarını içeri doğru eğimlendirmelidir. Bu şekilde kayak tabanlarının yer ile doğru teması sağlanır. Ayakkabıların konçları, klipsleri çok sıkmak zorunda kalmadan iyi oturmalıdır. Çok sıkı olan klipsler plastik ayakkabının plastik yapısını ve bükülme karakterini değiştirebilir.

Konçları ayarlamak için ayakkabılarınızdan iç ayakkabıları çıkartın. Dış ayakkaları giyin ve doğal kayakçı duruşunda durun. Konçları, bacağınız ve dış ayakkabı arasındaki mesafe her iki tarafta da aynı olacak şekilde ayarlayın. Daha sonra iç ayakkabıyı yerine yerleştirin.

Ayağa Özel İç Ayakkabı 
Çeşitli yöntemlerle iç ayakkabının bütününün veya bir bölümünün ayağa özel şekillendirildiği ayakkabılar bulunur.

Kayak ayakkabısının ayağa uyumu ve konforu kayaktaki en önemli faktörlerdir. Kötü bir uyum kayağın keyfini altüst edebilir. Doğru kayak ayakkabısı seçerken harcayacağınız zamana ve çabaya fazlasıyla değecektir.

Kayak Ayakkabısının Korunması ve Bakımı
Biraz dikkat ile kayak ayakkabılarınızı uzun yıllar konforla kullanabilirsiniz.

• Kayağa giderken kayak ayakkabılarınızı bagaj yerine araba içinde tutun. Bu sayede ayakkabıları ayağınıza giydiğinizde sıcak olacaktır.
• Her kullanımdan sonra ayakkabılarınızı, özellikle uzun süre saklayacaksanız, kurutun. İç ayakkabıyı çıkartın ve oda sıcaklığında kurumaya bırakın (veya kayak ayakkabısı kurutucusu kullanın). İç veya dış ayakkabıyı şömine veya kalörifer gibi ısı kaynağının hemen yanına koymayın.
• Çamurda veya çamurlu karda yürüdüyseniz ayakkabılarınızı saklamadan önce silin.
• Dış ayakkabının plastik kabuk yapısının şeklini koruyabilmesi için ayakkabıları klipsleri ve kayışları kapalı saklayın.